1. Karbon Döngüsü
Karbon atomları, canlı dokularını meydana getiren birleşikleri oluşturması nedeniyle tüm yaşamın temel taşıdır.
Karbon; atmosferde karbon dioksit, suda karbon dioksit ve bikarbonat hâlinde bulunur. Karalarda ise karbon, kömür, doğal gaz, petrol, kireç taşı, içerisinde yer alır. Karbon, canlılarda organik moleküller olarak yer alır.
Karbonun büyük bir kısmı karbon dioksit şeklinde bulunur. Karbon dioksitten çıkan karbon fotosentez için çok önemlidir. Karbon dioksit günlük ve mevsimlik sıcaklıkların aşırı yükselmesi ve düşmesine engel olur.
Denizler ile atmosfer arasındaki karbon alış verişi çok yavaştır. Bu daha çok deniz yüzeyinin ilk 100 metresinde meydana gelir. Karalardan erozyon yolu ile taşınan organik ve inorganik maddeler vasıtasıyla da denizlere karbon gelir. Karalardan erozyon yolu ile gelen ve kabuklu deniz hayvanlarından oluşan organik karbon, karbonat ve bikarbonatlarla birlikte deniz tabanlarındaki tortullarda birikir. Bu karbonat belki binlerce yıl döngüye katılmaz. Bu nedenle okyanuslar ve denizler karbonun depolandığı yerlerdir. Denizler atmosfere oranla 50 kat fazla karbon içerdiklerinden, karbon akışını düzenleyen en önemli kaynaklardandır.
Karbon döngüsü atmosfer, litosfer, biyosfer ve hidrosfer arasında gerçekleşir. Döngü bozulmadığı sürece karbon oranında önemli değişiklikler meydan gelmez.
Karbon Dioksit Tüketimi:
1.Kara ve deniz bitkileri tarafından fotosentezde kullanılır.
2.Deniz hayvanlarının kabuk oluşumunda kullanılır.
3.Deniz hayvanlarının ve bitkilerinin ölümü ile dibe çöker ve karbonatlı kayaçlar hâlinde depo edilmesi ile tüketilir.
4.Ölen canlıların bünyesindeki karbon zamanla basıncın etkisiyle petrol ve kömür gibi fosil yakıtlara dönüşür.
Karbon Dioksitin Açığa Çıkması:
1.Canlıların solunumları ile doğaya döner.
2. Ölen canlıların çürümesi ve orman yangınları sonucu doğaya döner.
3.Karbonatlı kayaçların, fiziksel ve kimyasal yollarla ayrışması sonucunda havaya yayılır.
4. Suyun hava ile temas yaptığı yüzeyde karbon alış verişi gerçekleşir. Burada CO2 akışı, su yüzeyinden atmosfere ve atmosferden suya doğru iki yönde gerçekleşir.
Atmosferdeki CO2 miktarı bellidir. Tüketilen miktarda CO2 sürekli olarak atmosfere dönmemiş olsaydı fotosentez giderek azalacak ve neticede bitkilerin organik madde üretmelerine imkân kalmayacaktı. Bunun sonucunda besin zinciri yaklaşık 35 yıl gibi kısa bir süre sonunda duracak ve yeryüzünde hayat sona erecekti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder