C. TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI SEKTÖREL DAĞILIMI NASIL ETKİLEMİŞTİR? LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF

C. TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI SEKTÖREL DAĞILIMI NASIL ETKİLEMİŞTİR? LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF

Turistik amaçlı bir geziye çıkacağınızı düşününüz. Gideceğiniz güzergâhı, nerede ne kadar kalacağınızı bir plan dâhilinde belirleyerek geziye çıkarsınız. Tüm bunlar seyahatinizi sağlıklı bir şekilde yapabilmeniz içindir. Herhangi bir plan yapmadan çıkacağınız seyahatte çeşitli sıkıntılar yaşayabilirsiniz. Bu örnekte olduğu gibi devletler de ekonomik faaliyetlerini yürütürken önceden bazı planlar yaparlar. Bu planların tamamı ekonomi politikalarını oluşturur.

Ülkemizde uygulanan ekonomi politikalarının amacı; doğal ve beşerî kaynakları en iyi şekilde kullanmak, istihdamı arttırmak, dengeli gelir dağılımı oluşturmak ve ekonomik ilişkileri yürüterek istikrarlı kalkınmayı sağlamaktır. Bu amaçla Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar farklı dönemlerde çeşitli çalışmalar yapılmıştır.

1.1923 - 1932 Dönemi COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

Cumhuriyet kurulduktan sonra ekonomik kalkınmanın sağlanması için çeşitli çalışmaların yapılması gerekiyordu. Bu amaçla 17 Şubat 1923 yılında İzmir İktisat Kongresi toplanmıştır. Kongrede; devletin ekonomiyi özendirici ve düzenleyici olarak etkili olması kararlaştırılmış, siyasi bağımsızlığın ekonomik bağımsızlıkla güçlendirilmesi hedef alınmıştır. Cumhuriyetin ilk beş yılında yapılan uygulamalar bu kongrede alınan kararlara göre şekillenmiştir.

Bu dönemde tarım ve sanayi alanında da önemli gelişmeler yaşanmış, bu sektörleri destekleyecek politikalar izlenmiştir. Bunun için 1925 yılında aşar vergisi kaldırılmış, 1926 yılında da tarımda makineleşmenin sağlanması için teşvikler verilmiştir. Ziraat Bankası vasıtasıyla çiftçilere kredi imkânı sağlanmıştır. Sanayi kuruluşlarının teşviki ve korunması için 1927 yılında Teşviki Sanayi Kanunu ve Gümrük Kanunu çıkarılmıştır.

1929 yılında bütün dünyayı sarsan ekonomik bunalım nedeniyle büyük ölçüde devletçilik politikası uygulanmaya başlanmış, yabancı rekabete karşı korunmak için yüksek gümrük vergileri konulmuştur.

2.1932 - 1950 Dönemi COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

Bu dönemde, ülke sanayisinin temelini oluşturacak yatırımların gerçekleştirilmesi için karma ekonomi sistemi ve o dönem için dünyada kabul edilen sanayi planlarının uygulanması benimsenmiştir.

Devletin ekonomideki etkinliğini arttırmak için 1933 yılında Sümerbank kurulmuştur. Özel sermaye birikiminin yetersizliği nedeniyle Türkiye, 1933 yılında devletçilik yoluyla sanayileşme politikasına geçmiştir. Planlı sanayileşmeyi sağlamak için 1933-1937 yılları arasında I. Beş Yıllık Sanayi Planı, 1938-1942 yılları arasında da II. Beş Yıllık Sanayi Planları uygulanmıştır. Fakat II. Dünya Savaşı nedeniyle bu plan gerçekleşememiştir.Bundan dolayı savaş ekonomisi (yatırımların azaltılıp kaynakların daha çok savunma amaçlı kullanılması) uygulanmış ve Millî Ekonomiyi Koruma Kanunu çıkarılmıştır. Savaş sonrasında ekonomide devletçilik politikasının etkisi azaltılmaya çalışılmıştır. 1947 yılında hazırlanan liberal karakterli bir kalkınma planı 1948-1952 yılları arasında uygulanmıştır.

3.1950 - 1960 Dönemi COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

Türkiye’de ekonomik kalkınmanın en hızlı yaşandığı dönemlerden biridir. Ekonomide devletin etkisi azaltılmıştır. Altyapı çalışmalarına önem verilmiş, ayrıca önemli kara yolları, sulama, liman, enerji projeleri hayata geçirilmiş ve Türkiye âdeta bir şantiye görünümü kazanmıştır. Tarımda önemli gelişmeler sağlanmış fakat sanayiye yeterince önem verilmemiştir.

4.1960′tan Sonraki Dönem COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

Türkiye’de 1960′tan itibaren ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmanın hızlandırılması amacıyla kalkınma planlarının uygulanması fikri benimsenmiş, buna bağlı olarak 30 Eylül 1960 tarihinde başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kurulmuştur.

5. Beş Yıllık Kalkınma Planları COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

1962 yılında yapılan ve bir yıl uygulanan kalkınma planının başarılı olması üzerine beş yıllık kalkınma planları hazırlanmış ve ilk plan 1963 - 1967 yılları arasında uygulanmıştır. Bu tarihten günümüze kadar dokuz tane kalkınma planı hazırlanmış ve son plan da 2007-2013 yıllarını kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.

Kalkınma planları ile ekonominin sektörel dağılımı, ithalat, ihracat, yatırımlar, kamu harcamaları önceden belirlenen hedefler doğrultusunda gerçekleştirilmektedir.

Türkiye’deki planlama yaklaşımının en belirgin özelliği özel kesimi yatırıma teşvik etmesidir. 1980 sonrasında devlet imalat sanayisi yatırımlarını önemli ölçüde azaltmış, altyapı yatırımlarına ağırlık vermiştir.

24 Ocak kararları ile devletin ekonomiye müdahalesi azaltılmıştır. 1983 yılından itibaren de ekonomide dışa açılma süreci başlamış, giderek bölgesel ve küresel etkilere daha açık hâle gelmiştir. 1982 Anayasası da planlı kalkınmayı ve planların devlet tarafından hazırlanmasını hükme bağlamıştır.

6. Türkiye’de Mekânsal Farklılıklara Yönelik Uygulamalar ve Teşvik Politikaları COĞRAFYA 11 LİSE 3.SINIF

Ülkemiz içinde mekânsal farklılıklardan dolayı her yerin eşit düzeyde gelişmesi mümkün değildir. Şartların uygun olduğu alanlar fazla gelişirken uygun olmadığı yerler ise daha az gelişir.

Mekânlar arasındaki gelişmişlik seviyesinin büyük ölçüde farklılık göstermesi çeşitli problemlere neden olur. Bunun için ülkemizin gelişmemiş yörelerinde yapılacak yatırımları özendirmek ve dengeli kalkınmayı sağlamak için teşvik uygulamaları yapılmaktadır. Bu uygulamalar ile vergi indirimi veya ertelemesi, arsa temini, araç gereç alımında gümrük vergisi, KDV indirimi veya muafiyeti, ucuz enerji gibi çeşitli kolaylıklar sağlanmaktadır.

Ülkemizde teşvik politikaları 1927 tarihli “Teşviki Sanayi Kanunu”na kadar uzanmaktadır. 1924, 1927 ve 1951 yılında çıkarılan kanunlarla sanayi yatırımları, teşvik edilmiştir. Çeşitli dönemlerde teşvik politikası uygulamaları devam etmiş, 2005 yılında Teşvik Yasası’nın kapsamı genişletilerek 49 il bu yasa kapsamına alınmıştır. 2006 yılının sonlarına kadar bu illerde yaklaşık 164 bin kişi istihdam edildi.

COĞRAFYA 11 DERS KİTABI
COĞRAFYA 11 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 11.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 11.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 11.SINIF ÖDEVİ
COĞRAFYA LİSE 3.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 3.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI