COĞRAFYANIN PRENSİPLERİ LİSE 9.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 1.SINIF
Coğrafya biliminin üç prensibi vardır. Araştırmalarını bu prensiplere göre yapar ve ortaya çıkan sonuçları sentez halinde ifade eder. Bu prensipler sırasıyla; dağılış, ilgi ve bağlılık ile nedenselliktir.
a) Dağılış Prensibi: Coğrafya araştırmalarına neden olan konuların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş biçimleri, dağılış olarak ifade edilir. Buradaki alan bir yöre olabileceği gibi, havza, bölüm, bölge, ülke, kıt’a ve hatta dünya olabilir.
Dağılışı gösterilecek olan konu ise; bitki örtüsü, yer şekilleri, sı caklık, yağış, nüfus, tarım alanları, sanayi kuruluşları gibi daha pek çok veri olabilir. Bu verilerden bir kısmı yeryüzünün doğal özellikleridir. Diğer bir kısmı ise insan etkinlikleri sonucu ortaya çıkmış eserler dir,
Coğrafyada bir konunun veya olayın dağılışı belirtilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yayılış biçimlerinin ayrı ayrı ifade edilmesidir. Örneğin tarım alanlarının Türkiye’deki dağılışı yapılırken önce yatay dağılış belirtilir. Bu dağılış harita üzerinde gösterilir. Hari taya bakıldığı zaman Türkiye’deki tarım alanlarının nerelerde bulundu ğu, ne kadar yüzölçümü kapladığı hakkındaki bilgiler anlaşılabilir. Dağı lışın belirtilmesi gereken başka bir özelliği ise dikey dağılıştır. Bu Özel lik, eşyükselti eğrilerinin bulunmadığı, haritalarda gösterilemez. Eğer bir coğrafi bilginin yatay dağılışı yanında dikey dağılışının da gösteril mesi isteniyorsa, uygun aralıklarla eşyükselti eğrilerinin çizilmesi gere kir. Coğrafya araştırmalarında yatay dağılış kadar dikey dağılış da önemlidir. Örneğin Akdeniz, Ege denizi ve Karadeniz kıyı yörelerinde ormanlar hemen denizin kenarından başlar, Buna karşılık diğer bölge lerde orman alt sınırı çok daha yükseklerden (1000–1200 m.) başlamaktadır. Dağılışın üçüncü özelliği ise zamanda dağılıştır. Zamanda dağılışın gösterilebilmesi için veriler zaman bölümlerine (yıl, ay, gün gibi) ayrılarak ifade edilir. Zamanda dağılış genellikle grafiklerle ifade edilir.
b) İlgi ve Bağlılık Prensibi: Coğrafyanın konusu olan her olay veya olgu, başka bir olay veya olgu ile ilgilidir. Bu yüzden coğrafi olayları neden ve sonuçları bakımından bir ilişkiler sistemi ya da olayların örgüsü şeklinde düşünmek zorundayız. Bir olay diğerini tetiklemekte ve sonucunda çok daha farklı olayların oluşumuna zemin hazırlamaktadır. İç ve dış kuvvetler arasındaki mücadele bunun en güzel örneğidir Türkiye’de tarım alanla rının dağılışı ile alüvyal ovalar ve alçak platolar arasında yakın bir ilgi vardır. Çünkü Türkiye’deki tarımın önemli bir kısmı bu araziler üzerinde yapılmaktadır.
Kültür bitkilerinin ekim alanlarıyla oradaki iklim özellikleri arasın da yakın bir ilgi vardır Çünkü her bitkinin yetişip olgunlaşabilmesi, meyve verebilmesi için yıl içinde belirli devrelerde belirli ölçüde suya ve sıcaklığa ihtiyacı vardır. Bünyesinde bol miktarda su bulunduran muz meyvesi en hafif don olayından bile etkilenir. İşte bundan dolayı muz, kışları ılık geçen Akdeniz ikliminde yetişir. Yani muz ekim alanla rıyla kışları ılıman geçen İklim arasında yakın bir ilgi vardır.
c) Nedensellik Prensibi: Her bilimde olduğu gibi coğrafyada da “neden” sorusu sık sık sorulur Bu sorunun cevabı mutlaka verilmelidir. Çünkü her şeyin bir nedeni vardır. Ülkemizdeki tarım alanları örneği ele alınarak nedensellik prensibi şöyle açıklanabilir: Ege Bölgesi’ndeki vadi tabanı düzlüklerinde ve çöküntü ovalarında pamuk tarımı önemli yer tutar. Buna karşılık Doğu Anadolu Bölgesi’nin vadi tabanlarında ve çöküntü ovalarında (Iğdır Ovası hariç) bu bitki yetişemez. Bunun nedeni, Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki yaz sıcaklıklarının bu bitkinin ye tişmesi için yeterli olmamasıdır, Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetişen turunçgillerin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yetişememesinin nedeni de şöyle açıklanır; Turunçgil meyveleri bünyelerinde bol su bulundururlar. Onun için kış soğuklarında donarlar. Ayrıca turunçgil ağaçları da şid detli karasal iklimin kış soğuklarına karşı dayanıklı değildir.
Coğrafyanın yukarıda belirtilen dağılış, nedensellik, ilgi ve bağlı lık prensipleri, sadece coğrafyanın kullandığı (patenti coğrafyaya ait olan) prensipler değildir. Aynı prensipleri ayrı ayrı birçok bilim dalı da kullanır. Coğrafyanın diğer bilimlerden farkı, bu üç prensibi birlikte kullanmasıdır
COĞRAFYA 9 DERS KİTABICOĞRAFYA 9 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 9.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 9.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 9.SINIF ÖDEVİ
COĞRAFYA LİSE 1.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 1.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder