GEÇMİŞTEN GELECEĞE TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİĞİ Türkiye’nin Jeopolitiği Türkiye’nin Jeopolitik Geçmişi LİSE COĞRAFYA 12.SINIF KİTABI LİSE 4.SINIF
Türkiye’nin Jeopolitiği
Devletlerin uluslararası alanda yürüttükleri siyaseti; coğrafi özellikler, ekonomik, askeri, teknik, kültürel bağlantılar oluşturmaktadır. Siyasi coğrafya, ülkelerin coğrafi özelliklerini dikkate alarak onların siyasi açıdan dünya üzerinde bulundukları yeri ve etkilerini araştırır. Coğrafi özellikler, aynı zamanda bir ülkenin tespit ettiği veya yeni koşullara göre belirleyeceği stratejiyi de oluşturmaktadır.Siyasi coğrafyanın önemli bir kolu olan jeopolitik kelimesinin sözlük anlamı; ekonomik ve siyasal coğrafya verilerine göre dış siyasetin oluşturulması ve yönlendirilmesidir. Daha geniş anlamıyla jeopolitik; devletlerin coğrafi özellikleri ile siyasetleri arasındaki ilişkileri inceleyen bilimdir.
Türkiye’nin Jeopolitik Geçmişi
Türkiye, bulunduğu coğrafi konum nedeniyle siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan dünyanın en önemli ülkelerinden biridir. Bu özelliğini tarihin ilk çağlarından beri korumakta ve artırarak devam ettirmektedir.
Türkiye, ilk çağlarda MÖ 2. yy.ın ortalarından MS 395′e kadar Roma, 395-1453 yılları arasında Doğu Roma (Bizans İmparatorluğu) daha sonra 1453-1922 arasında Osmanlı Devleti’nin ve son olarak da 1923′ten sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik sahası olmuştur.
Anadolu’nun Asya ile Avrupa arasındaki köprü durumu, Avrupa’ya çok yaklaşan bir yarımada oluşu ve Boğazların bulunması Anadolu’yu Orta Doğu’nun hatta dünyanın ticari ve stratejik bakımdan çok önemli bir coğrafyası hâline getirmiştir. Bu nedenle gerek Anadolu’da gerekse çevresinde kurulan devletler, gelişebilmek ve varlıklarını güvenle sürdürebilmek için bu kilit noktada özellikle de Boğazlar üzerinde egemenlik kurmaya çalışmışlardır.
Osmanlı Devleti, üzerinde yaşadığı coğrafyanın sağladığı avantajlar ve askerî gücü sayesinde dünya jeopolitiği üzerinde önemli bir yere sahip olmuştur. 1517′de halifeliğin Osmanlılar’a geçmesi, Yavuz Sultan Selim’in halife unvanını alması Türkler’in İslam dünyasında ve diğer ülkeler arasındaki yerini ve önemini büyük ölçüde artırmıştır. 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu dünya üzerinde “Denge Kuran” rolü oynamış bu nedenle dünyanın en güçlü ve büyük devleti olmuştur. Coğrafi keşiflerden sonra ticaret yollarının değişmesinden dolayı batının doğu ile olan geleneksel ticareti 16.yüzyıldan sonra kara yollan üzerinden deniz yollarına kaymaya başlamıştır. Bu değişme 16.yüzyılda Osmanlı Devleti’nin elinde tuttuğu transit ticareti olumsuz yönde etkilemiştir.
İlk çağlardan beri Anadolu’da kurulan çeşitli uygarlıkları besleyen kervan yolları etkinliğini yitirince Anadolu’da transit ticaretin yarattığı o zengin ve parlak dönem sona ermiştir. Halkın hayat düzeyinin gerilemesine neden olan bu durum, kuşkusuz Osmanlı Devleti’nde önce iktisadi sonra da siyasi gücün zayıflamasına neden olmuştur.
Okyanus yollarının önem kazanması yalnız Anadolu’yu değil, ilk ve orta çağlarda evrensel ticaretin merkezini oluşturan Akdeniz havzasını da olumsuz yönde etkilemiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısında Süveyş Kanalı’nın açılması Akdeniz’e yeni bir canlılık getirdiyse de Türk limanları özellikle de İstanbul, yeni ticaret yollarının dışında kalması nedeniyle bu canlılıktan yeterince yararlanamamıştır.
Zamanla siyasi ve askeri gücünü kaybeden Osmanlı Devleti 20. yüzyılın başında tarih sahnesinden silinmiş onun yerine Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde yeni bir Türk Devleti olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur.
Cumhuriyet Döneminde Türkiye’nin jeopolitik önemi eskisine nazaran daha da artmıştır.
Özellikle 2. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasındaki gelişmelere bağlı olarak Türkiye’nin daha da artan jeopolitik önemi 1980′lerden itibaren özellikle Orta Doğu’da, Kafkasya ve Balkanlar’da meydana gelen siyasi ve ekonomik gelişmelerle had safhaya ulaşmıştır. Ekonomide, kültürel alanda ve politikadaki hızlı küreselleşme, Soğuk Savaşı sona erdiren Sovyetler Birliği’nin ve Varşova Paktı’nın dağılması Avrasya’da, Türkiye’nin bulunduğu jeopolitik alanda ve koşullarda önemli değişikliklere neden olmuştur. Bu değişiklik ve gelişmelerin başlıcaları;
1.Küresel ve bölgesel boyutlarda yeni kuvvet dengeleri oluşmuştur.
2.Avrupa’da yeni siyasal oluşumlar meydana gelmiştir.
3.Orta Asya ve Kafkaslar’da Türkiye ile etnik, tarihî ve kültürel bağları bulunan ülkeler bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.
4.Balkanlarda ve Orta Doğu’da yeni ve çok önemli gelişme ve değişimler olmuştur.
COĞRAFYA 12 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF ÖDEVİ
LİSE 4 COĞRAFYA
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder