İNGİLTERE'NİN SANAYİLEŞME SÜRECİ SANAYiNiN BEŞİĞİ İNGİLTERE LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF

İNGİLTERE'NİN SANAYİLEŞME SÜRECİ SANAYiNiN BEŞİĞİ İNGİLTERE LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
Bir ülkenin ekonomik ve toplumsal kalkınması sanayileşme derecesine bakılarak
değer­lendirilmektedir.
Sanayileşme, bir ülkenin ya da bölgenin ekonomik ve toplumsal yapısındaönemli
değişiklere neden olur. Sanayileşme sürecini ilk yaşayan ülke İngiltere'dir
***Sanayileşme sürecinin ilk olarak İngiltere'de yaşan­mış olmasının Nedenleri:
1.Önemli bir deniz gücüne sahip olması
2.Sömürgecilik (Deniz gücü sayesinde coğrafi keşifler sonrasında, birçok ülkeyi
sömürgeleştirerek bu ülkelerinin doğal kaynaklarını kullanması ve sömürge
ülkelerinin önemli bir Pazar durumunda olması)
3.Coğrafi konumu (Bir ada devleti olması, Avrupa ana karasına coğrafi konum göre
elverişli bir coğrafi konuma sahip olan İngiltere derebeylik mücadelesi, mezhep
farkı huzursuzluk­ları, savaşlar gibi siyasal rahatsızlıklardan hiç
etkilen­memiş ve siyasi istikrarını erken sağlamıştır)
4.Bilim ve sanata verilen önem (İngiltere'nin özgür bir ortama sahip olması
birçok bilim, sanat ve fikir adamının bu ülkeye yerleşmesine ve mesleğini
özgürce icra etmesine de zemin hazırlamıştır)
5.Devlet düzeninin getirdiği özgür ortam (İngiltere'de uzun süredir bir anayasal
monarşi düzeni oluşmuştur. Bu düzenin temelinde mülkiyet hakkının ve bireysel
hak ve özgürlüklerin korunması yatar.)
6.Finans sektörünün gelişmiş olması (18. yüzyıl İngiltere'sinin zaten dünyanın
mali merkezi konumunda olması. Borsa ve bankacılık sektörlerinin diğer
ülkelerden çok ileri olması.)
7. Parlamento, kapitalizm ilkeleri doğrultusunda iç piyasada özgür rekabeti
önleyici bütün engelleri kaldırmış olması
8.İngiltere'nin, sanayi için gerekli en temel hammaddeler olan kömür ve demir
yönünden zengin yeraltı kaynaklarına sahip olması.
9.Sanayileşmenin gerektirdiği icatlar ve teknik buluşların bu ülkede
gerçekleşmesi.
***İngiltere'yi dünyanın sanayi merkezi hâline getiren ilk yenilikçi değişmeler
pamuk­lu dokuma ve demircilik alanında olmuştur. Sanayi Devriminin temel itici
gücü ise pamuklu dokuma sanayisidir.Sanayi Devrimi öncesinde İngiltere'nin
üstünlük kazandığı alan yünlü dokuma imalatı idi.Pek çok İngiliz ailesi yünlü
dokuma alanından kazandıkları tecrübelerini, pamuklu dokuma sanayisine
aktardılar.
Yünlü dokuma önemini kaybederken pamuklu gelişti. Fakat pamuklu dokuma
alanındaki devrimin temelinde yatan en büyük yenilik 1769'da Arkwright
(Arkvrayt) tarafın­dan icat edilen su gücü ile işleyen makineydi. Böylece ilk
kez dayanıklı pamuk ipliği üretildi ve bundan yeni bir ürün olan İngiliz pamuklu
kumaşı yapıldı. Makine daha sonra buhar gücüyle de işletildi . Bu, ev tipi
imalattan kopuşun ilk başlangıcı idi. Buhar gücü, su gücünün olmadığı yerlerde
de fabri­ka kurulmasını mümkün kıldı. Manchester, fabrikaların hızla çoğal­ması
ile ilk sanayi şehri olarak ortaya çıktı .
***Sanayi Devriminin ilk aşamasında buhar, kömür ve demirin ortak kullanımı
demir yolu çağını da açmıştır. Kömür yalnızca ulaşım araçlarında kullanılmamış,
aynı zamanda demir yolları da kömürü çok uzak yerlere götürmüştür.Böylece
İngiltere'de kömürle çalışan makinelerini bulunduğu fabrikalar hem büyümüş hem
de uzak yerlere kadar yayılmıştır.
Sanayi Devriminin ilk başladığı yer olan İngiltere, Sanayi Devrimiyle birlikta
büyük bir nüfus artışı meydana gelmiştir.(80 yılda nüfus 6 milyondan 14 milyona
ulaşmıştı.)
Sanayi Devrimiyle İngiltere'de Meydana Gelen Nüfus Artışının Nedenleri:
Doğum oranının artmasının esas nedeni, erken evlilikler ve fazla çocuk sahibi
olma isteğiydi. Doğumlar, yeni kurulan fabrikalarda çocuk iş gücüne olan talep
yüzünden de devlet tarafından teşvik ediliyordu. Çocuklar, daha çabuk hareket ve
emirlere hemen itaat ettik­lerinden ayrıca kendilerine daha az ücret
ödendiğinden yüzünden pamuk atölyelerinde çalıştırılıyorlardı. Sanayi Devrimi
ile birlikte tıp alanında görülen gelişmelerle çocuk ölümleri azalmıştır.
İngiltere'deki sanayileşme,şehirleşmeyi de beraberinde getirmiştir. Köylüler
yavaş yavaş kırları terk ederek fabrikalarda çalışmak için sanayi
şehirlerine(Manchester,Liverpool ve Pennine Dağları kenarındaki maden yatakları)
göç etmişlerdir. Kırsal alanlardan şehirlere doğru olan bu göç, İngiltere'yi bir
tarım ülkesinden bir sanayi ülkesi hâline getirdi.
Sanayi devriminde demir,kömür ve petrol geçmişte sanayinin bel kemiğini
oluşturmuşlar, bugün de oluşturmaya devam etmektedirler.