Doğu Anadolu Bölgesi KISA LİSE 12.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 4.SINIF
KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer. Marmara ve Ege
Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur. Suriye hariç bütün doğu
komşularımızla sınırı vardır.
Alanı 165.436 Km2′dir. Bu gerçek alanı ile ülkemizin %21′ini kaplar ve en
büyük bölgemizdir.
Nüfusu 2000 sayımına göre 6.1 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km2′ye 37
kişidir. Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır. (Türkiye ortalaması
Km2′ye 83 kişi)
BÖLÜMLERİ:
1.Yukarı Fırat Bölümü
2.Yukarı Murat Van Bölümü
3.Erzurum-Kars Bölümü
4.Hakkari Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Dağları: En yüksek bölgemizdir. Ortalama yükseltisi 2000-2200 metredir.
Bölgede dağlar üç sıra halinde uzanır.
Kuzeyde: Çimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları
Ortada: Mercan (Munzur), Karasu-Aras Dağları
Güneyde: Güneydoğu Toroslar ve Buzul (Cilo) Dağları bulunmaktadır.
Van Gölünün kuzeyinde volkanik dağlar vardır. Bunlar Ağrı, Tendürek,
Aladağ, Süphan, Nemrut Dağlarıdır.
Düzlükleri: Kıvrım dağları arasında çöküntü ovaları vardır. Bu ovalar:
Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yüksekova
güneydekilerdir. Kuzeyde ise Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler,
Horasan, Kağızman ve Iğdır vardır. Tunceli ve Erzurum-Kars Platoları da
diğer düzlüklerdir.
Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerekFıratNehrini oluşturur. Bu nehir
Dicle Nehri ve onunla birleşen Büyük Zap Kolu ile yabancı topraklara
giderek Basra Körfezinden denize dökülmektedir. Aras ve Kura nehirleri de
yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dökülmektedir. Bu akarsuların
yüzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji üretme güçleri
fazladır.
Gölleri: Van Gölü ülkemizin en büyük gölüdür ve suyu sodalıdır. Bölgenin
diğer gölleri şunlardır: Erçek, Nazik, Çıldır, Hazar ( Tektonik
Göllerdir), Balık, Haçlı, Nemrut (Krater Gölleri), ve Akgöl.
Ayrıca bölgede Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır.
Değerlendirme: Bölgeye Yurdumuzun çatısı diyebiliriz. Bölgeyi kaplayan
yüksek dağlar bölgenin her özelliğini yakından etkilemektedir. Dağlar
doğudan batıya uzandığı için kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur.
Tarım alanları azdır iklimi çok serttir. Tarım ürünleri çeşitli değildir.
Sanayi ve ticareti de gelişmemiştir.
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin iklimine yükselti ve karasallık hakimdir. Sert karasal iklim
yaşanır. Kışları uzun, soğuk ve kar yağışlıdır. Don olayı çok görülür.
Yazları sıcak, kurak ve kısadır. En fazla yağış ilkbaharda görülür.
Erzurum-Kars Bölümünde ise yazın görülür.Günlük ve yıllık sıcaklık
farkları fazladır. Yıllık yağış miktarı 500-600 mm dir. Buharlaşma az
olduğu için bu yeterlidir. Yıllık sıcaklık 5-6 derecedir ve en soğuk
bölgedir. Bölgeye kuzey rüzgarları (Poyraz) hakimdir. Bölgenin doğal bitki
örtüsü bozkır (Step)’tir. Dağ yamaçlarında bozulmuş orman ve dağların
yükseklerinde dağ çayırlarına rastlanır.
TARIM VE HAYVANCILIK:
Yükselti ve engebeli yer şekilleri nedeniyle tarım alanları azdır. Tarım
en çok güneydeki çöküntü ovalarında yapılır. Bölgede en çok arpa ve buğday
yetiştirilir. Bitlis, Malatya, Elazığ’da Şekerpancarı; Iğdır’da Pamuk;
Malatya’da Kayısı (1.); yetiştirilir. Patates ve lahana diğer ürünlerdir.
Sıcaklık çok düşük olduğu için sebze üretimine en az elverişli
bölgemizdir.
Kars ve Bitlis’te arıcılık yapılır. Türkiye bal üretiminin % 20’si buradan
sağlanır.
Bölgede tarım alanları az otlak ve meralar fazla olduğu için hayvancılık
en önemli faaliyettir. Yüksek yerlerde büyükbaş, çöküntü ovalarda küçükbaş
hayvancılık yaygındır. Bölge halkının % 80′i tarım ve hayvancılıkla
uğraşır.
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Demir: Sivas-Divriği, Malatya-Hekimhan ve Hasançelebi (1.) ;
Krom: Diyarbakır-Ergani, Elazığ-Guleman-Alacakaya (1.);
Bakır: Elazığ-Maden; Malatya-Pötürge (2.);
Kalay: Elazığ ve çevresinde;
Kurşun-Çinko: Elazığ-Keban, Malatya-Darende;
Oltu Taşı: Erzurum-Oltu (1.);
Linyit: K.Maraş-Afşin-Elbistan; Erzurum-Aşkale;
Barit: Muş, K.Maraş-Elbistan;
Amyant (Asbest): Erzincan-İliç;
Kayatuzu: Kars-Kağızman, Erzurum,Ağrı,Iğdır;
ENDÜSTRİSİ:
Fazla gelişmemiştir. Olanlarda tarıma dayanır. Bir çok ilde et kombinaları
vardır. Et üretimimizin % 25′i bu bölgeden sağlanır.Malatya ve Bitlis’te
sigara, Elazığ’da gübre, Erzurum ve Malatya’da deri sanayisi
bulunmaktadır. Bir çok ilde şeker ve çimento fabrikası da bulunmaktadır.
Malatya ve Erzincan’da dokuma ve iplik fabrikası vardır. Keban’da simli
kurşun işletmeleri, Divriği’nde Demir-Çelik Fabrikası, Elazığ’da
Ferro-Krom Fabrikası vardır.
Kahramanmaraş’ta Afşin, Elbistan ve Sivas Kangal’da termik santral
bulunmaktadır.
NÜFUS VE YERLEŞME:
Nüfusu 2000 sayımına göre 6.1 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km2′ye 37
kişidir. Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır. (Türkiye ortalaması
Km2′ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en az bölgedir.
Yani nüfusu en seyrek bölgemizdir. Nüfus çöküntü ovalarında toplanmıştır.
Toplu yerleşme görülür.Nüfusun % 48′i kırsal kesimde yaşar ve tarım ve
hayvancılıkla uğraşır. Nüfus artış hızı %o 14 ile Karadeniz’den sonra en
az bölgedir (Türkiye ortalaması %o 18.34). Sanayisi çok az olduğu için
Karadeniz Bölgesinden sonra en çok göç veren bölgemizdir. Malatya, Erzurum
ve Elazığ en kalabalık illeridir.
TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:
Bölgenin sanayisi ve tarımı geridir. Ekonomimize katkısı daha çok
hayvancılık alanındadır. Hayvan ürünlerinin ekonomimize katkısı % 25′tir.
TARİHİ ÖNEMİ:
Erzurum Kongresi bu bölgede yapılmıştır.
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø En büyük bölgemizdir. Ülkemizin % 21′ini kaplar.
Ø Nüfus yönünden 6., yoğunluk yönünden 7. sıradadır.
Ø Orman bakımından % 7 ile 6. sıradadır.
Ø Ekili-Dikili arazi bakımından % 10 ile sonuncudur.
Ø En fazla enleme sahip bölgedir.
Ø Sanayisi en geri bölgedir.
Ø Ekonomisi ve ülke ekonomisine katkısı hayvancılık alanındadır.
Ø Kayısı üretiminde Malatya 1. sıradadır.
Ø En zengin yer altı kaynakları Yukarı Fırat Bölümünde yer almaktadır.
Ø 2000-2200 metre ile en yüksek bölgedir.
Ø Göl yönünden zengindir hatta en büyük göle sahiptir (Van Gölü)
Ø En çok göç veren 2. bölgedir.
Ø Tarım ürünlerinin en geç olgunlaştığı bölgedir.
Ø En soğuk ve kışları en uzun bölgedir.
Ø Hidroelektrik üretiminde 1. tüketiminde 7. sıradadır.
Ø Günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir.
Ø Turizm gelirleri en az ve ulaşımı en kötü bölgedir.
COĞRAFYA 12 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF ÖDEVİ
LİSE 4 COĞRAFYA
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder