İÇ ANADOLU BÖLGESİ LİSE 12.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 4.SINIF

İÇ ANADOLU BÖLGESİ LİSE 12.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 4.SINIF
İç Anadolu bölgesinin güney sınırı, Toroslar’ ın kuzeye bakan yamaçlarının eteklerinden geçerek bir yay çizip Kayseri’nin doğusundaki Tahtalı dağlarına ulaşır. Doğu sınırı, Yukarı Kızılırmak vadisi ekseninin güneyindeki uzun yaylayı ortalayarak Kızıldağ’a uzanır. Batı sınırı İç Batı Anadolu eşiğinin doğusundaki dağların güneye bakan eteklerini izler. Bölge, Anadolu yarımadasının orta kısmını kaplar. Bu konumu sebebiyle çok kez bu bölgeye “Orta Anadolu” da denir. Anadolu’nun ortasındaki bu konumuyla batı doğu yönünde 750 km uzunluğu, kuzey-güney yönünde de 430 km genişliği bulunmaktadır.
İç Anadolu’nun yüzölçümü 151.000 km olup bu alan Türkiye topraklarının %20’sini kaplar. Doğu Anadolu’dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. İç Anadolu Bölgesi kuzeyden Karadeniz Bölgesi, güneyden Akdeniz bölgesi, batıdan Marmara ve Ege bölgesi, doğudan da Doğu Anadolu bölgesiyle komşudur. Bu bölgemiz sadece Güneydoğu Anadolu bölgesiyle komşu değildir.

BÖLÜMLERİ
İç Anadolu bölgesi bazı farklılaşmaların dikkate alınmasıyla dört bölüme ayrılmıştır:
1.Konya Bölümü: Bölgenin ortasında geniş bir kapalı havzadır. Burada büyük ovalar, plato düzlükleri, Tuz Gölü, Akşehir ve Eber gölleri ile Karacadağ ve Karadağ volkanik dağları bulunur. Yurdumuzun en kurak yerleri, bölgenin en tenha yerleri bu bölümdedir.
2.Yukarı Sakarya Bölümü: Bölgenin kuzeybatı kısmını meydana getirir. Orta Kızılırmak boylarından İç Batı Anadolu’ya kadar uzanır. Yer şekilleri daha engebeli, iklimi biraz daha nemlidir. Yıllık yağışlar 400 mm dolayındadır. İklim ve ulaşım koşullarının elverişli olması nedeniyle bölgenin en yoğun nüfuslu bölümüdür. Bölge nüfusunun yarıya yakını bu bölümdedir. Batı Anadolu’yu iç bölgelere bağlayan yolların geçtiği önemli bir yerdedir. Bölümde Eskişehir, Ankara illeri yer alır.
3.Orta Kızılırmak Bölümü: İç Anadolu’nun Çankırı’dan Toroslara kadar uzanan, içine Kızılırmak yayını alan kısımdır. Alan bakımından bölgenin en büyük bölümüdür. Kuzey kesimi daha engebelidir. Güney kesiminde plato ve ova düzlükleri yaygındır. Ortada ise geniş Kızılırmak platosu bulunur. Erciyes volkanik dağı bu bölümde bulunur. Tarım alanlarının oranı verimli volkanik topraklarla kaplı güney kesimden daha yüksektir. İç Anadolu’nun kırsal nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür. Kayseri, Niğde, bölüm içinde yer alır.
4.Yukarı Kızılırmak Bölümü: Bu bölüm Kızılırmak’ın, Karadeniz bölgesi ile Doğu Anadolu arasına sokulan yukarı çığırını kaplar. İç Anadolu’nun en küçük, en engebeli bölümüdür. Dağlarla kuşatılmış bir havza görünümündedir. Engebeli olduğu için tarım alanlarının oranı daha düşüktür. Nüfusu seyrek, kentleşme oranı düşüktür. Bölgenin kışın en soğuk bölümü burasıdır.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Bölge yeryüzü şekilleri bakımından sade bir görünüme sahiptir. Yer şekilleri fazla çeşitlilik göstermez. Engebeli araziler fazla olmadığı için ulaşıma elverişlidir. Bölgenin çoğu yerinde genellikle 1000 m yükseltiye sahip düzlükler bulunur.
En alçak yerleri olan Sakarya ve Kızılırmak vadilerindeki yükselti 700 m civarındadır. Bölgenin doğusunda yükselti 1400 metreyi aşar. Bölgenin kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda, Orta Toroslara paralel olarak uzanan dağlar volkanik kökenli olup bunların başlıcaları Hasandağı, Karacadağ, Karadağ, Erciyes dağı ve Melendiz dağlarıdır. Bölgedeki kıvrım dağları ise doğuda geniş bir alan kaplar. En önemlileri, Akdağlar, Hınzır dağı, Tecer dağı ve Yıldız dağlarıdır. Platolar en fazla bu bölgemizde yer kaplar. Bölgede Tuz gölünün çevresinde dağılmış; batıda Haymana ve Cihanbeyli, güneyde Obruk ve doğuda da Kızılırmak yayı içerisinde geniş yer tutan Bozok (Kızılırmak) platolarıyla; Ege bölgesi sınırı boyunca Yazılıkaya (Bayat) ve Doğu Anadolu bölgesi sınırı boyunca da Uzunyayla gibi aşınmış düzlükler olan platolara sahiptir.
İç Anadolu’nun bazı ovaları oldukça geniştir. En geniş olanı Konya ovasıdır. Bu ova hafif bir eşikle ayrılmış, Konya ve Ereğli ovalarından oluşur. Konya ovası, Türkiye’nin en büyük ovasıdır. Eski bir göl tabanıdır. Geniş ovalarının diğeri Tuz gölünün güneyindeki Aksaray ovasıdır. Haymana platosunun batısındaki yukarı Sakarya ovaları da geniş bir alan kaplar. Küçük ovalar olan Eskişehir, Ankara, Kayseri ve Develi ovaları; platolar arasındaki çukurluklarda yer almaktadır.

AKARSU ve GÖLLERİ
İç Anadolu bölgesinin en önemli akarsuları Kızılırmak, Sakarya, Porsuk çayı, Delice ırmaklarıdır. Bu bölge akarsuları hem kapalı havzada akan akarsular hem de sel rejimli akarsulardır. İlkbahar yağışlarıyla taşar, Yazın kuruyacak hale gelir. İç Anadolu bölgesinin güney kesimleri sularını denizlere gönderemez. Bu nedenle kapalı havzalar geniş bir alan kaplar. Kapalı havzalarının geniş olanları; Konya ovası çevresi, Tuz gölü çevresi ve Akşehir Eber gölleri çevresinde yer alır. Seyfe gölü, Sultan sazlığı (Yaygölü) gibi küçük kapalı havzalarda bulunmaktadır. İç Anadolu’nun büyük bir bölümü sularını Kızılırmak, Sakarya ve Yeşilırmak’ın kolu olan Çekerek suyu sayesinde Karadeniz’e gönderir. Güneydoğusundaki Uzun yayla yöresi sularını Seyhan’ın kolu olan Zamantı suyu sayesinde Akdeniz’e gönderir. Yine bu kesimdeki çok dar bir alanı sularını Tohma ve Çaltı akarsuları Fırat nehrine akıtarak Basra körfezine gönderir.
İç Anadolu bölgesi göller bakımından oldukça zengindir. Bölgenin en büyük gölü Tuz gölüdür. Bu göl buharlaşmanın etkisiyle yazın büyük ölçüde kurumaktadır. Tuz gölü, tektonik oluşumludur. Derinliği fazla değildir. Gölün alanı kışın ve ilkbaharda fazla alan kapladığı halde, yazın buharlaşma ve beslenme yetersizliğinden dolayı kapladığı alan azalır. Tuzluluğu %o 29′dür. Diğer önemli gölleri ise Akşehir, Eber, Ilgın (Çavuşcu), Tuzla, Seyfe, Mogan ve (Sultansazlığı) gölleridir. Akşehir ve Eber gölleride tektonik göldür. Bölgenin başlıca barajları ise şunlardır; Sakarya üzerinde Sarıyer ve Gökçekaya, Kızılırmak üzerinde Hirfanlı ve Kesikköprü barajları vardır.

İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ
Bölgenin kenar kesimleri yüksek dağlarla çevrili olduğu için denizlerin ılıman havası buralara sokulamamaktadır. Bu nedenle bölgede, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçen karasal bir iklim hakimdir. Bölgede, doğuya doğru gidildikçe yüksekliğin artmasına bağlı olarak karasallık derecesi artar ve kış sıcaklıkları çok düşük dEgerlerine ulaşır. Bölgenin sıcaklık dEgerlerini, Ankara karakterize eder.
Ankara’da: Temmuz 23.2° C Ocak 0.2° C Yıllık sıcaklık farkı 23° C
İç Anadolu ülkemizin en az yağış alan bölgesidir. Ortalama yağış 400 mm civarındadır. Bölge, en fazla yağışı ilkbahar aylarında sağnak halinde alır. En kurak mevsim yazdır. Yazların kurak olması ve yaz kuraklığının erken başlaması sebze türü bitkiler üzerinde olumsuz etki yapar. Yağışların azlığı bölgenin deniz etkisine kapalı oluşundan kaynaklanmaktadır. Denizden gelen nemli hava kütlesi, nemini, dağların denize bakan yamaçlarında yükselirken yağış halinde bırakır. Hava kütlesi dağları aşıp İç Anadolu bölgesine doğru eserken artık kuru bir hava karakterindedir. Bu tip hava karakterinde yağış olayı görülmez, çünkü hava alçaldıkça ısınır, ısındıkça yoğunlaşma noktasından uzaklaşır. Bölgede görülen yağışlar konveksiyonel ve cephesel kökenlidir. Kırkikindi adı da verilen konveksiyonel yağışlar, ısınan havanın yükselmesi, yükselen havanın soğuması ve sonuçta hava kütlesinin taşıdığı nemi yağış halinde bırakması şeklinde görülür.
Bölgenin tabi bitki örtüsü bozkırdır. Bozkır; ilkbahar yağmurlarıyla yeşeren, bir kaç ay yeşil kalan, yaz sıcaklığı ile sararan bir veya birkaç aylık otsu bitkilerdir.
İç Anadolu bölgesinde bozkır bitkilerinin geniş yer tutması, iklimin bir sonucudur. Bölgenin bazı yerlerinde yer yer ormanların varlığı bu bölgenin bitki örtüsünün tümüyle bozkır olmadığını gösterir. Alçak kesimlerinde meşe, yüksek kesimlerinde çam ağaçları yer alır. Bölgenin doğusundaki Akdağlarda ve kuzeyindeki Köroğlu dağlarına yakın kesimlerinde çam ormanları bulunmaktadır. Orman bakımından dördüncü sırada (oranı %9) yer alır. Ormanlar Sivas yöresinde toplanmıştır. İklimin elverişsizliği ve uzun yıllar tahrip neticesi ormanlar çok azalmıştır. Son yıllarda akarsu boylarında özellikle kaçakçılığa önem verilmektedir.

NÜFUS ve YERLEŞME
İç Anadolu bölgesi nüfus bakımından Marmara bölgesinden sonra ikinci sırayı alır.İç Anadolu Türkiye nüfus yoğunluğu ortalamasının altındadır. Nüfus yoğunluğunda 5. sırayı alır. İç Anadolu bölgesinin nüfusu, bölgenin doğal koşullarının etkisine bağlı olarak, daha çok komşu bölgelere yakın yerlerdeki dağ eteklerinde yoğunlaşır. Bunun nedeni, sözü edilen kesimlerin daha yağışlı olması ve bu sayede su kaynaklarının bol olmasıdır. Ovaların aldığı yağışın az olması ve tuzlu bataklık özelliğindeki yerlerin yaygın olması, nüfuslanma ve yerleşmeyi engelemiştir. Bu durum, ovaların çoğunun nüfus yoğunluğunun dağ eteklerine göre az olmasına yol açmıştır. Toplu köy niteliğindeki kırsal yerleşme birimleri ile kentleri de dağ etekleri boyunca dizilidir.
Bölge nüfusunun %62’si, nüfusu 10.000′den fazla olan ve kent sayılan yerleşme birimlerinde yaşamaktadır. Tarım alanları geniş olmasına karşın nüfusun %38′i kırsal kesimde yaşar. Tarım alanlarının geniş olması, tarımsal nüfus yoğunluğunun düşük olmasına yol açar. Nüfusun dağılışı, yağış dağılışına benzerlik gösterir. En fazla nüfuslanmış bölüm, Yukarı Sakarya’dır. Burasının yoğun nüfuslanmasında, endüstri faaliyetleri ile Ankara’nın başşehir olması önemli rol oynar. Konya ve Tuz gölü civarları nüfus yoğunluğunun az olduğu yerlerdendir. İklime ve yapı malzemesine bağlı olarak kerpiç en fazla kullanılan malzemedir.

TARIM ve HAYVANCILIK
Bölge ekonomisinin temeli tarıma dayanır. Ekili Dikili alanlar Marmara bölgesinden sonra ikinci sırada yer alır. Oranı %27 dir. Çalışan nüfusun büyük bir kısmı tarımla uğraşır. İklim yarı kurak karakterine rağmen, çok geniş alanlar tarıma ayrılır. Engebeliliğin kuvvetli olmayışı, düzlüklerin en büyük yeri kaplaması, tarım alanlarının bu kadar genişletilebilmesini sağlamıştır. Bugün ise amaç tarım arazisini genişletmek değil daha çok verimi artırmaktır. Bölgenin tarımı iklim şartlarına bağlıdır. Özellikle İlkbahar yağışlarının yetersizliği veya gecikmesi tahıl üretiminde önemli dalgalanmalar meydana getirir. İklim yarı kurak olduğu için nadas ihtiyacı duyulur. Tarımın en önemli problemi sulamadır. Bu amaçla büyük sulama kanallarının (barajların) yapılmış ve yeraltı suyundan yararlanmaya gidilmiştir.
Bölgede yer şekillerinin genelde ova ve platolardan oluşması tarım alanlarının geniş olmasına yol açar. Ekonominin temeli tarım ve hayvancılığa dayanır. Türkiye’de ulusal gelirin %20’sini bu bölge sağlamaktadır. Tarım ürünleri içinde tahıllar başta gelir. Türkiye genelinde tahıla ayrılan toprakların yarıya yakın bölümü bu bölgededir. Yer şekilleri ve iklim koşulları tahıl tarımını öne çıkartır. Düzlüklerin geniş yer kaplaması makineli tarımı kolaylaştırmış, İlkbahar yağışı ve yaz kuraklığı tahıla uygun ortamı oluşturmuştur. Sulanabilen arazinin azlığı buğday ekim alanlarının geniş olmasına yol açmıştır. Bölgede buğday nadas yöntemiyle yetiştirilir.
Bölgede yağışların en fazla ilkbaharda düşmesi buna karşılık yazların kurak geçmesi, buğday tarımının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bunun yanında bölgede sulanabilen toprakların azlığı buğday tarımını yaygınlaştıran bir diğer etmendir. Sulanan toprak oranının artması bölgedeki buğday ekim alanlarının azalmasına neden olur. Çünkü bu topraklarda daha fazla gelir getiren çeşitli endüstri bitkileri yetiştirilir. Bununla beraber ülkemizde buğday ekim alanının en geniş olduğu bölgemiz İç Anadolu bölgesidir. Ülkemizde üretilen 17 milyon ton buğdayın yaklaşık 7 milyon tonu bu bölgemizden sağlanır. Ülkemizde en fazla şekerpancarı bu bölgemizde ekilir. Özellikle Konya, Ankara, Eskişehir, Kayseri ve Niğde gibi şeker fabrikalarının bulunduğu yörelerimizde işlenmektedir. Bölgede ayrıca üzüm, mercimek, yulaf, çavdar, ayçiçeği, haşhaş ve çeşitli meyve ve sebze yetiştirilmektedir. Bozkır ve steplerin yaygınlığı, düzlüklerin geniş yer kaplaması; küçükbaş hayvancılığının (Ankara ve çevresinde tiftik keçisi, Sivas ve Konya yörelerinde ise koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır.) gelişmesine neden olur.

ENDÜSTRİ
Bölgede önemli ulaşım yollarının geçtiği yukarı Sakarya bölümü sanayinin en fazla geliştiği bölümdür.
Eskişehir’de:Lokomotif, besin, motor, çimento ve inşaat malzemeleri sanayi
Ankara’da:Dokuma, besin, tarım araçları, çimento, alkollü içki ve mobilya sanayi
Konya’da:Tarım araçları, besin, motor, çimento, süt ürünleri ve inşaat malzemeleri sanayisi
Kayseri’de:Halıcılık, meyve suyu, pamuklu dokuma, pastırma ve sucuk üretim merkezleri
Kırıkkale’de:Orta Anadolu petrol rafinerisi, silah fabrikası
Sivas’da:Besin, yem, çimento, devlet demiryollarının bakım tesisleri bulunur.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ
Bölgenin önemli yeraltı zenginlikleri, linyit, krom, lületaşı, tuz ve bor mineralleridir.
Krom:Eskişehir, Kayseri ve Sivas’ta çıkartılır.
Kayatuzu:Kırşehir ve Çankırı dolaylarında çıkarılır.
Linyit:Sivas ve Eskişehir’de çıkartılır.
Çinko ve Demir:Kayseri’de çıkartılır.
Ayrıca Konya Sarayönün’de civa, Tuz gölünden tuz, Eskişehir’de de lületaşı elde edilir. Çayırhan’da linyite bağlı termik santralı bulunur.

TURİZM
Bölgenin önemli turistik dEgerleri peribacaları, Ihlara vadisi, Derin kuyudaki yeraltı kentleri (Kapadokya)dır. Konya’daki Selçuklu eserleri, Mevlana türbesi ve çeşitli yerlerdeki antik Hitit kentleri önemli turistik dEgerlerdir.

TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI
Tarım alanlarının geniş olması bölge ekonomisinde tarımın önemini artırır, İç Anadolu bölgesi Türkiye’nin tahıl ambarıdır. Buğday (%35) ve Arpa (%45) üretimi yaygındır. Bu iki ürünle birlikte şekerpancarında da (%40) ilk sırayı alır. Baklagillerden (%30) nohut, mercimek, fasulye yetiştirilir. Meyvecilikte (%20) gelişmiştir. Bu bölgede bozkır bitkilerinin yaygın olduğu meralar fazladır. Bu nedenle küçükbaş hayvancılık yaygındır. Ankara, Kayseri, Kırıkkale, Konya, Eskişehir ve Sivas gibi merkezler çeşitli endüstrilerinin geliştiği yerlerdir. Türkiye endüstri gelirlerinden % 15 paya sahiptir. Nevşehir, Ürgüp, Göreme ve Ihlara vadisi (Aksaray) doğa harikası olan peribacası ile ünlüdür. Tarihi güzellikleri yönünü diğer iç bölgelerimize oranla turizmi daha gelişmiştir.

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Alan bakımından nadasa bırakılan toprakların en fazla olduğu bölgemiz
En büyük kapalı havzamız (Tuz gölü) bölgede yer alır.
En tuzlu gölümüz (Tuz gölü. %o 32,9) bölgede yer alır.
Kapladığı alan yıl içinde en fazla değişen gölümüz (Tuz gölü) bölgede yer alır.
Dünya boraks rezervinin yarısı, bölgede yer alır.
Türkiye lületaşının tek çıkartıldığı bölgedir.
Buğday, şekerpancarı ve elmanın en fazla üretildiği bölgemiz.
Akdeniz bölgesinden sonra en çok karstik şekillerin görüldüğü bölgemizdir.
Yapı malzemesi olarak kerpicin en çok kullanıldığı bölgemiz (iklimden dolayı) dir.
Yüzey şekillerinin sade olması kara ve demiryolu ulaşımını kolaylaştırır.
Sel rejimli akarsuların görüldüğü bölgemizdir.
En az yağış alan bölgemizdir.
Küçükbaş hayvan sayısının en fazla olduğu bölgemizdir.
Göllerin oluşum bakımından en fazla çeşitlilik gösterdiği bölgemizdir.
Konya (Karapınar) rüzgar aşındırmasının en etkili olduğu yerdir.
Yaz kuraklığının erken başlaması bölgede sebze tarımını olumsuz yönde etkiler.
Türkiye’nin tahıl ambarıdır.
Bölgede endüstri bitkileri içinde en büyük alan şekerpancarına ayrılmıştır.
Bölgede tahıllar içinde en büyük alan, buğdaya ayrılmıştır.
Türkiye’de nüfus miktarı bakımından 2. sırada yer alır.
Ortalama yükseltisi 1000 m’dir.
Tek uçak fabrikamız bu bölgededir.
Türkiye sınırları içindeki en büyük akarsuyumuz olan Kızılırmak nehrinin büyük kısmı bu bölgededir.
Az yükseklikteki ova ve platoların geniş alan kapladığı bölgedir.
Yüzey şekilleri sade ve volkanik dağlar çoktur.
İklimi sert ve karasaldır.
Kentleşme oranı düşük, nüfus yoğunluğu az, kırsal yerleşme topludur.
Ekonomisi; tarım ve hayvancılığa dayanır.

COĞRAFYA 12 DERS KİTABI ETKİNLİKLERİ
COĞRAFYA 12 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF ÖDEVİ
LİSE 4 COĞRAFYA
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI