KIRSAL YERLEŞME DOKULARI - DOKULARINA GÖRE KIR YERLEŞMELERİ LİSE 10.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 2.SINIF TOPLU YERLEŞME DAĞINIK YERLEŞME

KIRSAL YERLEŞME DOKULARI - DOKULARINA GÖRE KIR YERLEŞMELERİ LİSE 10.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 2.SINIF TOPLU YERLEŞME DAĞINIK YERLEŞME

Yerleşmelerde en küçük birim evdir. Buna yerleşme çekirdeği denir. Yerleşme çekirdeğinin yerleşme sahasındaki dağılış durumu yerleşme dokularını oluşturur.

Dağınık Yerleşme:Dağınık yerleşmelerde evler tek ya da birkaç ev şeklinde arazi üzerine dağılmıştır. Bu yerleşme tipinde evler birbirine uzak inşa edilmiştir. Evler arasındaki uzaklık, birkaç yüz metreden birkaç kilometreye kadar değişmektedir. Arazinin çok engebeli, tarım alanlarının küçük ve parçalı olduğu alanlarda dağınık yerleşme yaygındır. Ayrıca bu durum üzerinde su kaynaklarının yeterli olması da etkilidir.
Tarım arazilerinin parçalı olduğu yerlerde dağınık yerleşmeler yaygındır.ngebeli ve dağlık arazilerde görülen bu yerleşme şeklinin en güzel örneklerine Karadeniz Bölgemizde rastlanmaktadır. Dağınık yerleşmenin yararları arasında işyerine gidip gelme güçlüğü, güvenlik sorunlarının ortaya çıkması, tesisat ve şebekelerin kurulma güçlüğü, devlet yatırımlarından bütünüyle yararlanabilmenin sınırlılığı, kamu harcamalarının artması vb.’dir.

Toplu Yerleşme: Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme tipidir. Genellikle su kaynaklarının az olduğu bölgeler ile düz alanlarda görülür. Ülkemizde yaygın görülen yerleşme şeklidir. Toplu yerleşmeler özelliğine göre kıyı boyu, yol boyu, çizgisel, dairesel şekilli olabilir.
Su kaynaklarının kısıtlı olduğu karasal iklimlerde toplu yerleşmeler yaygındır.Toplu yerleşmede evler bir merkezde toplanmıştır.

Ülkemizde toplu köy yerleşmeleri vadi tabanlarında, dağ yamaç ve etekleri ile düz araziler üzerinde kurulmuştur.
Yolların akarsu vadilerini takip etmesi, sulama sorununun olmaması, tarım alanının varlığı, vadi içi köylerinin kurulmasına sebep olmuştur.
Dağ eteği köylerindeyse tarım alanlarından daha fazla yararlanılırken hayvancılık için de dağlık alanlar kullanılmaktadır.
Son yıllarda ovalarda kurulmuş olan köylerde yerleşme dokusu toplu olma özelliğinden uzaklaşmıştır.

Tarlalar çiftçi evlerinden ayrı ve uzaktadır. Toplu köyün yararları arasında, toplumsal ilişki olanaklarının yüksek yatırımlardan bütünüyle yararlanma olanağı ve güvenlik unsuru sayılabilir.

Buna karşılık toplu köy türünün birçok sakıncası vardır: Tarlalara gidip gelme güçlüğü aile bireylerinden uzakta çalışma güçlükleri, salgın hastalıkların kolayca yayılması vb. gibi. Ülkemizde toplu yerleşimin başlıca yayılma alanı İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerimizdir.

Yerleşmenin dağınık ya da toplu olmasını etkileyen faktörler:

Yer şekilleri,
iklim gibi doğal çevre şartları yanında
tarihî,
siyasi ve
ekonomik faktörlerin etkileri görülmektedir.
Özellikle su kaynakları bu bakımdan önemli bir role sahiptir.
Arazinin dağlık, tarım arazilerinin parçalı ve dağınık olması da bunda etkilidir.
Suyun belli yerlerde arazinin yapısına rağmen yerleşme toplu, suyun bol ve her yerde bulunduğu yerlerde (örneğin Karadeniz Bölgemiz)dağlıktır. Yine düz arazilerde toplu, vadilerde parçalanmış, eğimli arazilerde ise dağınık yerleşmeler dikkati çekmektedir.

EKONOMİK FAALİYETLERİNE GÖRE KÖYLER

Köylerin sınıflandırılmasında esas alınan bir ölçü de ekonomik faaliyetlerin cinsidir. Bu bakımdan aşağıdaki tipler seçilebilir.

Orman köyleri
Tahıl tarım ile uğraşanlar
Hayvancılıkla uğraşanlar
Meyve ve sebzecilikle uğraşanlar
El sanatları ve birtakım imalât faaliyetlerinin önem kazandığı köyler.

Yurdumuzda orman köylerine daha çok Karadeniz Bölgesi’nde (özellikle Batı Karadeniz’de)Yıldız dağlarında, Ege ve Akdeniz bölgelerimizin 500–600 metreden yüksek kesimlerindeki orman bölgelerinde rastlanır.

Tahıl tarımının önem kazandığı köylerimiz İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerimizle Trakya’da yaygındır.

Meyve, sebze ve sanayi bitkileri tarımının geliştiği köylerimiz daha çok Ege ve Akdeniz bölgelerimizde Güney Marmara’da ve Orta Karadeniz’de (Amasya, Tokat)dikkati çekerler.

Hayvancılığın ön plâna çıktığı köyler ise geniş yaylaların bulunduğu dağlık ve yüksek alanlarda, ayrıca iklim şartlarının tarım çalışmalarını güçleştirdiği (örneğin yaz mevsiminin kısa geçtiği)yerlerde görülürler. Özellikle Doğu Anadolu Bölgemiz bu tür köylerin en yaygın olduğu alandır.
El sanatları imalât faaliyetlerinin başlıca geçim kaynağı olduğu köylerimiz ise Isparta, Manisa (Kula, Demirci, Gördes)Uşak, Kayseri, (Bünyan), Muğla (Milâs), Tokat (Niksar), Sivas, Siirt illerimizde daha yoğun olmak üzere yurdumuzun hemen hemen her bölgesine yayılmışlardır.

Köylerimizdeki evlerin biçimi ve ev yapımında kullanılan malzemeler de farklılık göstermektedir. Ormanların geniş yer kapladıkları bölgelerimizde ahşap evler yaygındır.

İç bölgelerimizdeki evlerin temel yapı malzemesi ise toprak (kerpiç)ya da taştır. Kerpiçten yapılan evlere daha çok İç Anadolu, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerimizde rastlanır. Taş evler ise Akdeniz Bölgemizde yaygındır.

COĞRAFYA 10 DERS KİTABI
COĞRAFYA 10 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 10.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 10.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 10.SINIF ÖDEVİ
COĞRAFYA LİSE 2.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 2.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI