MARMARA BÖLGESİ LİSE 12.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 4.SINIF
Marmara ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alan bölgemizdir. Bölge batıda Ege denizi ve Yunanistan, doğuda aşağı Sakarya ovası, kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, güneyde de Ege bölgesi ile çevrilmiştir. Marmara; ülke yüzölçümünün %8,5′ini kaplayarak altıncı büyük bölgemizdir. Yaklaşık olarak 66.000 km2 alan kaplar.
BÖLÜMLERİ
1.Güney Marmara bölümü
2.Kocaeli Çatalca bölümü
3.Yıldız dağları (Istranca) bölümü
4.Ergene bölümü
Endüstrinin en fazla geliştiği bölüm Kocaeli- Çatalca bölümüdür. Yıldız dağları bölümü dağlık olduğundan dolayı fazla gelişememiştir. Güney Marmara başlıca tarım alanlarının olduğu bölümdür.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Türkiye’nin ortalama yükseltisi en az olan bölgesidir. Marmara denizi, İstanbul boğazı ile Çanakkale boğazı III. zamanın sonu ve IV. zamanın başında birçok değişikliğe uğrayarak bugünkü şeklini almıştır. Marmara bölgesinin en önemli yükseltisini güneyde samanlı dağları, Trakya kesiminde Karadeniz boyunca uzanan Yıldız dağları ve güneydeki Uludağ oluşturur. Bu dağlar orta yükseltidedir. Bölgenin en yüksek dağı ise 2543 metre ile Uludağ’dır. Bölgenin en önemli düzlükleri ise Trakya’daki Ergene havzası, Anadolu yakasındaki Sakarya ve Bursa ovası ile güneydeki geniş plato alanlarıdır. Yer şekillerinin sade olması nedeniyle ulaşımın en kolay olduğu bölgedir.
Güney Marmara kıyıları girintili çıkıntılıdır. Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit körfezleri önemli girintilerdir. Kapıdağ yarımadası tombolo özelliği gösterir. Kuzey kıyıları dik yalıyarlardan (falezler) meydana geldiği için bu kıyılarda fazla girinti çıkıntı yoktur. Boğazlar ise eski akarsu yataklarının daha sonra sular altında kalması ile oluşmuş ria tipi kıyılardır.
AKARSU VE GÖLLER
Sakarya’nın aşağı kesimi, Meriç nehri, Susurluk ırmağı, başlıca akarsuları oluştururlar. Bölge yükseltisinin azlığı, akarsuların akış hızını azaltır. Bu nedenle bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır. Ayrıca akarsuların yatak derinliklerinin azlığı ve yüzey şekillerinin elverişli olmaması, baraj yapımını zorlaştırır. Bu nedenle Marmara bölgesi, hidroelektrik üretiminde en az payı olan bölgedir.
Marmara bölgesinin Anadolu yakasında yer alan akarsular aşağıdaki nedenlerden dolayı kıyıda delta oluşturmazlar;
Döküldükleri yerlerdeki kıyı akıntılarının fazla olması
Yatak eğimlerinin az olmasına bağlı olarak yüklerinin büyük bir bölümünü alçak kıyı ovalarında bırakmaları
Bölgedeki göller ise; İzmit, Manyas, Ulubat (tektonik karakter)
İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ
Marmara bölgesi ikliminin en önemli özelliği bir geçiş iklimi karakteri göstermesidir. Bölgeye ortalama 600-700 mm yağış düşmektedir. Yıllık ortalama sıcaklığı ise 1 516 °C dir.
Trakya’da karasal iklim görülür. Istranca dağları Karadeniz’in nemli havasını iç kısımlara geçirmez, ayrıca balkanlar üzerinden gelen nemli hava kütlesi de, nemini balkan dağlarında bıraktığından, nemden yoksun kuru hava özelliği taşıyarak Trakya’ya ulaşır. Balkanlardan gelen hava kütleleri Marmara denizi üzerinden geçerken nem alır. Bu nemi Güney Marmara kıyılarına taşır. Dolayısıyla Güney Marmara’nın denizel iklime sahip olmasını sağlar. Trakya’nın bitki örtüsü Istranca’nın Karadeniz kıyılarına bakan bölümü hariç tabii bitki örtüsü bozkırdır. Istranca’nın Karadeniz’e bakan yüzü orman alanı ile kaplıdır.
Kocaeli platosunda bozulmuş Karadeniz iklimi görülür. Yazlar Karadeniz iklimine göre daha sıcak, kışlar daha soğuktur. Yazlar yağışlı olmakla beraber, maksimum yağış kışın düşer. Bu bölümde yaz kuraklığının olmaması pamuk tarımını olanaksızlaştırır. Dolayısıyla bölgede Karadeniz kıyıları boyunca ormanlar görülür. Güney Marmara’da kış ılıklığı zeytin alanlarının yaygınlaşmasını sağlamış, yazların sıcak ve kurak geçmesi Pamuk tarımını kolaylaştırmıştır. Bol yağış alan yerler ormanlarla kaplı iken, yağış miktarının azaldığı yerlerde stepler görülür. Kuzey Marmara’da ormanlar, Trakya’da stepler, Güney Marmara’da ise maki bitki örtüsü görülür.
TARIM ve HAYVANCILIK
Türkiye’de en fazla ekili-dikili alanın bulunduğu bölgedir. Buna yol açan faktör; arazinin fazla engebeli olmaması, düzlüklerin geniş yer kaplaması ve makinalı tarımın yaygın olmasıdır. Bölgede tarımın gelişmesine yol açan etmenler; ulaşım kolaylığı, sulanan geniş ovalar, tüketici nüfusun fazla olmasıdır.
Bölgede aynı anda üç değişik iklim tipinin görülmesi ülkemizin her bölgesinin kendine özgü tarım ürününün bu bölgemizde de yetiştirilmesine imkan sağlamıştır. Bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri şunlardır;
Zeytin:Bölgenin özellikle Akdeniz iklimini etkisi altındaki güney kıyılarında yetiştirilir. Türkiye zeytin üretiminin %27′ini karşılar.
Pamuk:Bölgede yaz yağışlarının azaldığı güney kesimde özellikle Balıkesir yöresinde yetiştirilir.
Tütün:Bölgenin çeşitli yörelerinde üretimi yapılmakla beraber, kaliteli tütünler Adapazarı ovasında yetiştirilir. Türkiye toplam tütün üretiminin %8′ini karşılar.
Ayçiçeği:Ülkemizde en yoğun olarak bu bölgemizde yetiştirilir. Özellikle Trakya’nın iç kısımlarında Ergene havzasında yetiştirilmektedir. Türkiye toplam üretiminin %79′unu bu bölgemiz karşılar.
Şekerpancarı:Şeker fabrikalarının kurulmuş olduğu Trakya (Alpullu) doğu Marmara (Adapazarı) ve Güney Marmara (Susurluk)’da sulanabilen alanlarda üretilir.
Buğday:Bölgenin hemen hemen her tarafında yetiştirilir. Çeşitli endüstri bitkilerinden özellikle şekerpancarından sonra ikinci yıl buğday ekilir. Bölgeye düşen ortalama yağışın yeterli olmasından dolayı sulanamayan, topraklarda da ekimi yapılmaktadır. Türkiye toplam buğday üretiminin %13′ü bu bölgeden elde edilir.
Pirinç:Ülkemiz pirincinin yaklaşık yarısı bu bölgeden elde edilir. Özellikle Ergene ve Meriç vadilerinde su boylarında yetiştirilmektedir.
Mısır: Özellikle doğu Marmara ve Trakya bölümünde yetiştirilmektedir.
Bölgede hayvancılık tarım arazisinin fazlalığı nedeniyle besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir. Ahır hayvancılığının gelişmesinde; yoğun bir tüketici nüfusunun bulunması ve pazarlama sorununun çözülmüş olması gösterilebilir. Bununla beraber bölgede yer şekillerinin ve iklim şartlarının elverişliliğinden dolayı küçük ve büyükbaş hayvancılık açısından uygun şartlar bulunur. Bölgedeki büyük kentlerin et ve süt ihtiyaçları şehir dışındaki mandıralar tarafından karşılanır. Bölgede ahır hayvancılığının yanında mera hayvancılığı da yaygındır. Bölgede makinalı tarımın yaygın olması mera ve otlakların daralmasına yol açmıştır. Bununla beraber Istranca dağı çevresi, Tekirdağ, Balıkesir ve Çanakkale dolayında mera hayvancılığı yaygındır. Ayrıca İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı, Bursa’da ipekböcekçiliği yapılmaktadır.
YERALTI ZENGİNLİKLERİ
Bölgede Marmara adası ve Bilecik’te kaliteli mermer yatakları; Uludağ’da Volfram; Balıkesir, Bursa arasındaki Susurluk ‘da Bor minerali; Çanakkale ve çevresinde linyit ve Barit Kırklareli çevresinde doğal gaz çıkartılır.
ENDÜSTRİ
Ekonomik yönden gelişmiş bölgemizdir. Milli gelirin %20′ si bu bölgeye düşmektedir. Sanayi kesiminde çalışan işçilerin yarıya yakını sanayi ürünlerinin üçte birinden fazlası bu bölgeden elde edilir. Bölge endüstrisinin gelişmesinde etkili olan faktörler şunlardır:
Hammadde temininin kolay olması
Hinterlandının geniş olması
Ulaşım kolaylığı
İşgücünün fazla olması
Pazarlama kolaylıkları
Tüketici nüfusun fazla olması
Türkiye’de üretilen enerjinin 1/3′ünü Marmara bölgesinde kullanır. Ülkemizin en büyük sanayi kuşağı bu bölgemizde (İstanbul Adapazarı arası) bulunmaktadır. Bu hat üzerinde iğneden İpliğe her türlü iş kolları yer alır. Türkiye’nin en gelişmiş ve işlek limanı İstanbul limanıdır. Bölgenin Türkiye ekonomisine en büyük katkısı ticaret, ulaşım, turizm ve bankacılık gibi sanayi alanlarıdır. Ayrıca doğal güzellikleri ve tarihsel dEgerleri ile İstanbul, Bursa, Marmara kıyıları önemli turistik merkezlerdir.
NÜFUS ve YERLEŞME
Bölge küçük olmasına karşın nüfusu çok fazladır. Türkiye nüfusunun %20’si bölgede yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir. Km2′ye 166 kişi düşmektedir. Nüfus yoğunluğunun fazla olması sonucunda diğer bölgelerden tarım ürünleri alır.(l) Bölgede kent nüfusu, kır nüfusuna oranla daha fazladır. Nüfusun özellikle yoğunluk kazandığı yer Çatalca -Kocaeli bölümüdür. Ayrıca Adapazarı ovası, Ergene havzası, Bursa ve Karacabey ovaları nüfusun yoğunluk kazandığı yerlerdir. Bursa; tarım, sanayi ve turizmin geliştiği yurdumuzun beşinci büyük kenti konumundadır. Adapazarı, gelişmiş sanayisi ve verimli tarım alanlarıyla yoğun nüfusludur. Balıkesir, Çanakkale, Edirne, Tekirdağ orta nüfuslu kentlerdir.
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Yüzölçümüne göre bölgeler arasında 6. sıradadır.
Ortalama yükseltisi en az olan bölgedir.
Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir.
Başka bölgelerden en fazla göç alan bölgedir.
Üç denize kıyısı olan bölgedir. (Ege, Marmara, Karadeniz)
Boğazlar (İstanbul, Çanakkale) ve adalar Gökçeada, Bozcaada bu bölgemizdedir.
Sanayinin en ileri olduğu bölgedir.
Sanayide çalışan nüfusun en fazla olduğu bölgedir.
Yüzölçümüne göre ekili-dikili alanların en yüksek olduğu bölgedir.
Hem Asya hem de Avrupa’da toprağı olan tek bölgedir.
Geçiş özelliği gösteren bir bölgedir. (Sanayi, iletişim, eğitim, nüfus, ulaşım, kültür ve okur-yazar oranı diğer bölgelerden farklılık gösterir. )
Çok sayıda yarımada körfez ve ada vardır.
Orman bakımından % 19′unu oluşturarak Türkiye’de 3. sıradadır.
Yünlü ve ipekli dokumacılığın en ileri olduğu bölgedir.
İstanbul ve Çanakkale boğazları ria kıyı tipine örnek olarak gösterilebilir.
İstanbul en büyük ithalat limanı (ithalat %70) dır.
En çok vergi veren bölgemizdir.
Türkiye bor üretiminde dünyada 1. sıradadır. En fazla bor bu bölgemizden çıkarılır.
Yüzölçümüne göre tarım alanının en fazla olduğu bölgedir.
Bölge genç volkanizmanın etkisinde kalmamıştır.
Son büyük yerkabuğu çatlaması sırasında Türkiye’nin en çok kırışan ve çöken bölgeden biridir.
Trakyayı çevreleyen dağlar Karadeniz’e paralel uzanır.
Bölgenin Türkiye ekonomisine en önemli katkısı endüstri alanındadır.
Çayır ve otlaklar bölge topraklarının 1/10 inden az yer tutmaktadır.
Ürün vermeyen topraklar, Türkiye ortalamasının altındadır.
COĞRAFYA 12 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 12.SINIF ÖDEVİ
LİSE 4 COĞRAFYA
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 4.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder